Dorobek dramaturgiczny Wyspiańskiego odznacza się duża różnorodnością – składają się na niego sztuki współczesne i historyczne, a nawet próby ożywienia antycznej tragedii. Podobnie jak romantycy Wyspiański poszukiwał klucza do historii narodu w przeszłości, przykładem tego typu wysiłków mogą być dramaty Legenda, Bolesław őmiały, Skałka. Podczas, gdy większość autorów fascynowała się epoką napoleońską, dla Wyspiańskiego znacznie ważniejsze okazało się powstanie listopadowe – do tego wydarzenia pisarz powracał kilkakrotnie, po raz pierwszy w Warszawiance, a następnie w Legionie i Nocy listopadowej.
Wreszcie w centrum teatralnego dzieła krakowskiego mistrza tkwią dwa wielkie
i jakże odmienne arcydzieła – Wesele i Wyzwolenie.
Wyzwolenie – być może najbardziej „teatralny” dramat Wyspiańskiego,
w przeciwieństwie do „bajecznie kolorowego” Wesela, jest rozgrywany w mroku pustej sceny. Odrzucając dekoracje, korzystając bardzo oszczędnie z symbolicznych rekwizytów, Wyspiański nie poprzestaje tu na narodowych obrachunkach. Zgłębia również istotę teatralnej iluzji, próbuje przekroczyć granice dzielące widownię od sceny oraz teatr od świata rzeczywistego. Dla potrzeb swojego teatru stworzył oryginalny język – stylizowany, zazwyczaj patetyczny, silnie archaizowany język świętego rytuału. Jako pisarz stroni od prozy dyskursywnej, ale także od wypowiedzi pozbawionych artystycznej deformacji, należących bez reszty do sfery codziennej, dlatego też didaskalia zapisuje wierszem. Poetycki charakter mają również niektóre jego listy, wyrażające twórcze credo, które najczęściej pisał bez zamiaru ogłaszania, jako listy prywatne do przyjaciół.
© 2021 mojmielec.pl